Դդմի մասին

Դդմի գույներ

Դդում լինում է նարջագույն, մուգ կանաչ նաև կարմիր :

Դդմի կորիզ

Դդմի սերմերից ստանում են յուղ, պատրաստում հակաճիճվային դեղամիջոց։  Ավանդաբար եղել են երկու հակադիր տեսություններ ծագման մասին:

Դդումի օգտակար հատկությունները

Ինչպես ցանկացած միրգ և բանջարեղեն, դդումն ունի վիտամինների և հանքային նյութերի իր պաշարը, ինչպես նաև այլ առավելություններ, որոնք այն ցանկալի տարր են դարձնում մարդու սննդակարգում: Եթե անհանգստանում եք ձեր առողջության համար, ապա սկսեք դդում ուտել:

Դեղամիջոց

Տղամարդկանց խորհուրդ է տրվում հաճախ ուտել դդումի կորիզներ, քանի որ դրանցում պարունակվող ցինկի մեծ քանակությունը նպաստում է տղամարդու վերարտադրողական համակարգի ամրապնդմանը:Դդումը լավ է ազդում սրտի և երիկամների աշխատանքի վրա: Դրանում պարունակվող կալիումը դրական է ազդում սրտի աշխատանքի վրա, բացի այդ օգնում է օրգանիզմից դուրս մղել ավելորդ հեղուկը, այսինքն այն նաև հիանալի միզամուղ է:

Բացի այդ, դդումը պարունակում է A, C և B խմբի վիտամիններ: A վիտամինը նպաստում է իմունային համակարգի ամրապնդմանը և օգնում է պայքարել մրսածության դեմ: B խմբի վիտամինները նպաստում են նյարդային համակարգի ամրապնդմանը, օգտակար են լյարդի համար և նպաստում են ավելորդ խոլեստերինի դուրս մղմանը, նաև խոչընդոտում են ավելորդ քաշի կուտակմանը:

Դդումի կորիզները նաև չորացնում են, տապակում և ուտում. բավականին համեղ է:

 

Февраль

Вспомним антонимы к словам молодой, грустный, слабый, горячий, светло, кончается. Употребим их при ответах на вопросы или пересказе текста.

молодой-старый

грустный-веселый 

слабый-сильный

горячий-холодный

светло-темно

кончается-начинается

Вопросы:

1.Какая погода была в феврале?

Опять выглянуло солнышко. Оно было весёлое и яркое.

2.Кто не поверил, что пришла весна?

Воробей не поверил.

3..Кто был прав – птичка Синичка или старый Воробей?

Воробей был прав.

4.Началась ли в феврале весна?

Нет не началась.
5.Кто спас Синичку?

Дяател  спас Синичку.

Գործնական աշխատանք

Անդնդախոր կիրճում լսվում է Դեբեդի միօրինակ ու թախծալի շառաչյունը։ Գետի ափին ուղղաձիգ բարձրանում են բրոնզագույն ժայռերը։ Ներքևում՝ մթին խորխորատների հատակին, զվարթ՝ աղմուկով հոսում են ականակիտ գետակները։ Երբ հայացքդ գցում ես բարձրաբերձ ժայռերին, անսովոր սարսուռ ես զգում։ Թվում է՝ ուր որ է այդ քարաժայռերը իրենց ահռելի բարձունքից փուլ կգան, ահեղ գոռում — գոչյունով կլցվեն անդունդը՝ իրենց ճանապարհին սրբելով ու տանելով ամեն ինչ։

1. Դեբեդը գետի անուն է, գրիր մի քանի գետի անուն, հիշիր, որ գետերի անուները գրվուն են մեծատառ։

Հրազդան, Ախուրյան, Մեծամոր, Քասախ, Արփա, Դեբեդ, Ողջի:

1. Բառարանի օգնությամբ բացատրիր հետևյալ բառերը՝ թախծալի, բրոնզագույն, անդունդ, ականակիտ, սարսուռ։

թախծալի-շատ տխուր

բրոնզագույն-բրոզի գույն

անդունդ-խորը փոս, վիհ

ականակիտ-մաքուր, զուլալ, վճիտ

սարսուռ-դող, վախ

1. Քո հայացքը-հայացքդ, քո պայուսակը-պայուսակդ, շարքը շարունակիր՝

քո մայրը-մայրդ
քո հայրը-հայրդ
քո համակարգիչը-համակարգիչդ
քո անունը-անունդ

4. քնքշորեն, մեղմորեն, օրական, օրեցօր, օրըստօրե, անընդմեջ, անընդհատ, օվկիանոս, հեքիաթ, ինքնըստինքյան բառերից ընտրիր 5 բառ և կազմիր բառակապակցություն, ապա այդ բառակապակցություններով կազմիր նախադասություններ:

Քնքշորեն շոյել-Ես քնքշորեն շոյեցի շանս գլուխ:

Մեղմորեն օրորվել-Ծաղիկը մեղմորեն օրորվում էր քամուց:

Օրական հաց-Մարդու գոյատևման համար օրական հաց ուտելը պարտադիր է:

Օրեցօր կանաչել-Ծառը օրեցօր կանաչում է:

Օրըստօրե հարստանալ-Հարուստը օրըստօրե հարստանում է:

Անընդմեջ երգել-Ես շատ եմ սիրում անընդմեջ երգել:

Խորն օվկիանոս-Բոլոր օվկիանոսները  խորն են:

Ինքնըստինքյան ստացվել-Շունը հաչում է: Դա նրա մոտ ինքնըստինքյան է ստացվում :

5.Կազմիր նոր բառեր հետևյալ ածանցներով՝

որեն-Մեղմորեն, ջերմորեն
ավոր-ածանցավոր, տասնավոր
ովին-լիովին, ազգովին, ցեղովին
որդ-անցորդ, ճամփորդ
եղեն-մրգեղեն, բանջարեղեն, կտորեղեն
ենի-տանձենի, խնձորենի վարդենի, դեղձենի:

 

Բառային աշխատանք

Թուղթ-թղթադրամ, թղթապանակ

մարդ-մարդասպան, մարդակեր, մարդաշատ, մարդուկ

կենդանի-կենդաբանական, կենդանաբան, կենդանասեր,  կենդանություն, կենդանակերպ

ձագ-ձագուկ, աներձագ

լուցկի-ջրագալույց

մորթի-արջամորթի, անմորթի, մորթուց

 

1. Քո բլոգում գրավոր ներկայացրու՝ ինչ նոր բաներ իմացար Թումանյանի մասին:

   Ես իմացա, որ Հովհաննես Թումանյանը շատ է սիրում ընկույզ և խնձոր։ Թումանյանը հաճախ էր կատակում, զվարճանում երեխաների հետ  ։1919 թ., երբ Լոռեցիների հայրենակցական միությունը հրավիրել էր Թումանյանին նրա 50¬ամյա հոբելյանը նշելու, բանաստեղծը կատակում է, թե «Գնում եմ լոռեցիների քեֆին, շաշերը հավաքվել են»։ Թումանյանին անվանում են նաև << Համայն Հայոց բանաստեղծ>>։

• Սովորիր հետևյալ բառերի ուղղագրությունը՝ քնքշորեն, մեղմորեն, մեղմօրոր, օրական, օրեցօր, օրըստօրե, անընդմեջ, անընդհատ, օվկիանոս, հեքիաթ, ինքնըստինքյան:

Мишка и его друзья.

По лесам и по оврагам

Мишка шёл хозяйским шагом:
– Отвечайте, звери, мне –
Вы готовы ли к зиме?
– Да,– ответили Лисицы, –
Мы связали рукавицы.
Рукавицы новы`е,
Мягкие, пуховые.
– А у нас есть валенки, –
Отвечали Заиньки. –
Что нам вьюга да метель?
Хочешь, Мишенька, примерь.
Смотрит Белка из дупла:
– Я орешков припасла.
Высоко моё дупло,
В нём и сухо, и тепло.
Вылез Ёжик из листвы:
– Про меня забыли вы?
Здесь, в кустах, моя избушка,
А в избе – грибов кадушка.
Обошёл Медведь весь лес
И в берлогу спать залез,
Лапу в пасть засунул он
И увидел сладкий сон.

Задания:

К словам сухой, старые, низко, холодно, лето найдём
в стихотворении-сказке антонимы. Составим с ними словосочетания.

сухой-мокрый

старые-новые

низко-высоко

холодно-тепло

лето-зима.

Мокрый снег.

Новый дом.

Высокое дупло.

Теплое лето.

Холодная зима.

Спиши. Вместо выделенных слов напиши он, она или они.
Это заяц. Заяц (он)  спрятался в снегу. Это белка. Белка (она) живёт в гнезде. Это медведь. Медведь (он) спит в берлоге. Это волки. Волки (они)  рыщут, пищу ищут. Это лиса. Лиса (она) живёт в норе. Это двор. Двор (оно) в снегу. Это дома. Дома (они) белы от снега. Это ёжик. Ёжик (он) живёт в лесу под ёлкой. Это собака. Собака (она)живёт в конуре.

Вопросы:

1.Кто шёл по лесам и по оврагам?

По лесам и по оврагам

Мишка шёл хозяйским шагом:

2.С кем встретился Медведь?

Медведь встретился с лисицей.

3.Кто из зверей и как приготовился к зиме?

Лисицы связали свои  рукавицы.

Заиньки одевали свои валенки.
4.Что сказали Лисицы? А Заиньки?

Лисицы сказали- мы связали рукавицы.
Рукавицы новы`е,
Мягкие, пуховые.

А у нас есть валенки, –
Отвечали Заиньки. –

5.Что сказала Белка? А что сказал Ёжик?

Белка сказала.

Я орешков припасла.
Высоко моё дупло,

Сказал Ежик.

– Про меня забыли вы?
Здесь, в кустах, моя избушка

,
6.Кто заснул в берлоге? Почему?

Обошёл Медведь весь лес
И в берлогу спать залез,
Лапу в пасть засунул он
И увидел сладкий сон.

Նվարդ Թումանյանի հուշերից

1.Դուրս գրիր քեզ դուր եկած հատվածը:

Հայրիկը շատ հոգատար էր տասը երեխաներից ամեն մեկի հանդեպ:

2. Քո բլոգում գրավոր ներկայացրու՝ ինչ իմացար Թումանյանի մասին:

Ես իմացա, որ Հովհանես Թումանյանը ունեցել է տաս երեխա:

3.Կրկնիր Թումանյանից քո սովորած բանաստեղծությունները:

Գործնական աշխատանք

Լրացրու բաց թողնված տառերը:

Շատ տարիներ առաջ, երբ թուղթը դեռևս հայտնի չէր , մարդիկ գրում
էին մագաղաթի վրա: Մագաղաթը պատրաստում էին կենդանիների
ձագերի մորթուց: Հայերեն ամենափոքր գիրքը լուցկու տուփից էլ
փոքր է: Այն պատրաստված է նորածին ուլի մորթուց: Այժմ գրում են
թղթի վրա , որովհետև այն ավելի հարմար է և էժան:

 

՛՛Փոքրիկ Էյնշտեյն՛՛ գիտության թանգարան

Հարթավայրեր, բլուրներ, լեռներ

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է հարթավայրը:

Հարթ և ընդարձակ տարածություններն անվանում են հարթավայրեր: 
2. Ի՞նչ է բլուրը:

Հարթավայրերում տեղ-տեղ հանդիպում են բարձրացած տեղամասեր, որոնք կոչվում են բլուրներ: 
3. Ի՞նչ է լեռը և ինչո՞վ է տարբերվում բլրից:

Լեռները նման են բլուրներին, բայց շատ ավելի բարձր են:

4. Ի՞նչ մասեր ունեն բլուրը և լեռը:

Բլուրն ունի ստորոտ, լանջ և գագաթ, իսկ լեռան վրա միշտ ձյուն է:
5. Ինչո՞վ են առանձնահատուկ լեռնահովիտները:

Լեռնային երկրներում մարդկանց ապրելու և աշխատելու ամենահարմար վայրերը լեռների միջև գտնվող ցածր ու հարթ տարածքներն են՝ լեռնահովիտները: Այստեղ  մշակում են տարբեր բույսեր:  

6.Ինչո՞վ են զբաղվում մարդիկ հարթավայրերում և լեռներում:

Հարթավայրերում ավելի հեշտ է մշակել հողը, աճեցնել այգիներ, կառուցել քաղաքներ, գյուղեր և ճանապարհներ:

Չնայած դժվարություններին՝ լեռներում նույնպես կառուցում են գյուղեր և քաղաքներ, երկաթուղիներ ու ասֆալտապատ խճուղիներ: Լեռնային արագահոս գետերի վրա կառուցում են ջրային էլեկտրակայաններ:

ԱՐԵՎԱՅԻՆ ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱ

Արևային էներգիան, արևային լույսի փոխարկումն է էլեկտրականության։ Էներգիայի փոխարկման համակարգերի մեջ օգտագործվում են ոսպնյակներ կամ հայելիներ կենտրոնացնելու համար լույսի մեծ տարածք փոքր հեծանի վրա։

Արևային էնեկտրակայնները առաջին անգամ ստեղծվել են 1980-ական թվականներին։ Առաջինը եղել է Կալիֆոռնիայում։

Այսօր արևային էներգիայի արտադրության ոլորտում աշխարհի առաջատար երկրներն են՝ ԱՄՆ, Իսպանիա, Չինաստան, Գերմանիա, Իտալիա, Հնդկաստան: Աշխարհի ամենահզոր արևային էլեկտրակայանը գտնվում է Հնդկաստանում. այն Չարանկա Սոլար Փարկն է, հզորությունը կազմում է 214 մեգավատտ։

Հայաստանում այս ոլորտ դեռ զարգացման փուլում է։ Դեռևս չկա կառուցված որևէ էլեկտրակայան։ Բայց վերականգնվող էներգիայի մշակույթը արդեն գործում է մեր երկրում։

Ներկայումս Վերակառուցման և զարգացման միջազգային բանկի աջակցությամբ իրականացվում է Արդյունաբերական մասշտաբի արևային էլեկտրակայան (ներ) կառուցելու նախապատրաստման ծրագիրը: Ամենահարմար տեղ է ընտրվել են Գեղարքունիքի մարզի Մեծ Մասրիկ գյուղը: Նախագիծն այդպես էլ անվանել են` «Մասրիկ 1»:

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այդ վայրն է հարմար մեծ հզորությամբ կայանի համար` 55-ից 100 մեգավատ: Եվ այսպես, ամենաքիչը 55 Մվատ, տարին 12 ամիս, օրը 24 ժամ աշխատող:

Հայաստանն ունի արևային էներգիայի մեծ ներուժ (1մ2 հորիզոնական մակերևույթի վրա արևային էներգիայի հոսքի միջին տարեկան արժեքը կազմում է 1720 կվտժ/մ2, իսկ հանրապետության տարածքի մեկ քառորդն օժտված է  տարեկան 1850 կՎտԺ/մ2 ինտենսիվությամբ արևային էներգիայի պաշարներով):

 Հայաստանում արագորեն զարգանում է արևային ջերմային էներգետիկան:

Մասնավոր հատվածի կողմից ներմուծվում են ինչպես արևային ջրատաքացուցիչ համակարգերի առանձին մասեր, դրանց հետագա հավաքակցման նպատակով, այնպես էլ ամբողջական համակարգեր: Ներկայումս ՀՀ-ում արևային ջրատաքացուցիչների տեղակայանքների կիրառումը բերում է ոչ միայն էներգախնայողության, այլ նաև դառել է տնտեսապես շահավետ:

Հայաստանի չգազաֆիկացված համայնքներում 2017թ. օգոստոսին մեկնարկել է «Էներգաարդյունավետ» վարկային ծրագիրը, որի շրջանակներում 2018թ. հոկտեմբեր ամսվա դրությամբ տեղադրվել են թվով 1364 արևային ջրատաքացուցիչ և 41 արևային ֆոտովոլտային համակարգեր:

Ինքնավար էներգաարտադրողների գործառույթներն իրականացնելու համար հաստատվել են 636 ինքնավար էներգաարտադրողների հարաչափերը (գումարային շուրջ 8,5 ՄՎտ հզորությամբ), որից 567-ն արդեն միացել են էլեկտրաէներգետիկ համակարգին (գումարային շուրջ 6,8 ՄՎտ հզորությամբ):

Կարծում եմ, արևը, ինչպես  ջուրն ու ողջ բնությունը, Աստծո կողմից  տրված բարիք է,  որը ճիշտ և արդյունավետ օգտագործման դեպքում կարել է միայն շահել։

Ջրվեժ արգելոցապարկային համալիր

  Հունվարի քսաներկուսին առավոտյան ընդհանուր պարապմունքից հետո, մենք գնացինք Ջրվեժ արգելոցապարկային համալիր ձնագնդիկ խաղալու: Մտանք համալիր և սկսեցինք սահել սահնակներով: Ովքեր հոգնեցին սահելուց, եկան ձնագնդիկ խաղալու: Սահեցինք, ձնագնդիկ խաղացինք, իսկ  հետո էլ  նախաճաշեցինք: Ես և ընկերուհիս մի պահ առանձնացանք, թարմ,  մաքուր օդ շնչելով զբոսնեցինք ձյունածածկ տարածքով: Ովքեր մրսում էին, ընկեր Իվետայի խորհրդով  վազվզելով տաքանաքում էին:  Շատ ուրախ և բովանդակալից օր անցկացրեցինք մաքուր օդում և  ես շատ-շատ շնորհակալ եմ ընկեր Իվետային, ընկեր Մարինեին և ընկեր Ալինային: